اگر در مسیر درمان ایمپلنت دندان قرار دارید، حتماً دندانپزشک از شما خواسته است که یک عکس رادیوگرافی تهیه کنید. در این مرحله ممکن است با دو نام گیج‌کننده مواجه شوید: عکس OPG (پانورامیک) و اسکن سه‌بعدی CBCT. شاید این سوال برایتان پیش بیاید که تفاوت این دو چیست و چرا گاهی هزینه یکی از دیگری بسیار بالاتر است؟ پاسخ به این سوال، در تفاوت بین دیدن یک نقشه مسطح و داشتن یک ماکت سه‌بعدی دقیق از یک ساختمان نهفته است.
در این راهنمای جامع از دیجی‌ایمپلنت، ما به زبان ساده تفاوت عکس OPG و CBCT را برای شما شرح می‌دههیم و به طور شفاف توضیح می‌دهیم که چرا برای یک درمان حساس و دقیق مانند ایمپلنت، اسکن سه‌بعدی CBCT یک ضرورت مطلق برای حفظ ایمنی و تضمین موفقیت درمان شماست.
عکس OPG (پانورامیک) چیست؟ یک نمای کلی اما مسطح
عکس OPG یا پانورامیک، یک تصویر رادیوگرافی دوبعدی (2D) است که تمام دندان‌های فک بالا و پایین، مفصل فک و بخشی از سینوس‌ها را در یک نمای واحد و مسطح نشان می‌دهد.
- مزایا: سریع، ارزان و برای یک بررسی کلی از وضعیت دندان‌ها (مانند پوسیدگی‌های وسیع یا بررسی دندان عقل) بسیار مفید است.
- بزرگترین محدودیت برای ایمپلنت: این عکس هیچ اطلاعاتی در مورد عرض یا ضخامت استخوان به جراح نمی‌دهد. همچنین، موقعیت دقیق ساختارهای حیاتی مانند عصب فک پایین یا کف حفره سینوس را به صورت سه‌بعدی نشان نمی‌دهد.
اسکن سه‌بعدی CBCT چیست؟ استاندارد طلایی برای ایمپلنت
CBCT مخفف عبارت Cone Beam Computed Tomography، یک تکنولوژی پیشرفته تصویربرداری است که صدها تصویر را از زوایای مختلف گرفته و آن‌ها را به یک مدل دقیق و سه‌بعدی (3D) از فک و صورت شما تبدیل می‌کند. این اسکن به جراح اجازه می‌دهد تا در تمام ابعاد (طول، عرض و عمق)، ساختار استخوان شما را ببیند. اگر اسکن نشان دهد که استخوان شما برای نگهداری ایمپلنت کافی نیست، اولین قدم درمانی شما آشنایی با انواع روش‌های بازسازی استخوان برای ایمپلنت خواهد بود.
- مزایا: ارائه اطلاعات کامل و دقیق از آناتومی فک، اندازه‌گیری دقیق حجم استخوان و نمایش موقعیت ساختارهای حساس.
- نقش در ایمپلنت: این اسکن، نقشه راه جراح برای یک عمل ایمن و موفق است.
جدول مقایسه جامع: تفاوت عکس OPG و CBCT
| ویژگی | عکس OPG (دوبعدی) | اسکن CBCT (سه‌بعدی) |
|---|---|---|
| ابعاد تصویر | دوبعدی (طول و ارتفاع) | سه‌بعدی (طول، ارتفاع و **عرض**) |
| دقت و جزئیات | کلی و با احتمال همپوشانی ساختارها | بسیار دقیق با قابلیت مشاهده مقاطع مختلف |
| نمایش عرض استخوان | خیر (مهم‌ترین نقطه ضعف) | بله (حیاتی‌ترین اطلاعات برای ایمپلنت) |
| نمایش عصب و سینوس | موقعیت تقریبی و دوبعدی | موقعیت دقیق و سه‌بعدی برای جلوگیری از آسیب |
| کاربرد اصلی برای ایمپلنت | بررسی اولیه و عمومی | طراحی دقیق و نهایی جراحی (ضروری) |
چرا برای ایمپلنت حتماً به اسکن سه‌بعدی CBCT نیاز داریم؟
یک جراح متعهد و مسئولیت‌پذیر، هرگز جراحی ایمپلنت را بدون داشتن اسکن CBCT انجام نمی‌دهد. این اسکن برای موارد زیر حیاتی است:
- اندازه‌گیری دقیق حجم استخوان: جراح با دقت میلی‌متری متوجه می‌شود که آیا شما استخوان کافی برای کاشت ایمپلنت دارید یا نیاز به پیوند استخوان دارید.
- انتخاب سایز مناسب ایمپلنت: انتخاب قطر و طول ایمپلنت متناسب با حجم استخوان شما، کلید موفقیت بلندمدت درمان است.
- جلوگیری از آسیب به عصب: مهم‌ترین کاربرد CBCT، شناسایی مسیر دقیق عصب فک پایین است تا جراح حین عمل به آن آسیب نرساند و از بی‌حسی دائمی لب و چانه جلوگیری کند.
- بررسی وضعیت سینوس‌ها: در فک بالا، این اسکن به جراح کمک می‌کند تا بدون آسیب رساندن به حفره سینوس، ایمپلنت را در بهترین موقعیت قرار دهد.
آیا عکس OPG برای ایمپلنت کافی است؟
پاسخ قاطع: خیر. اگرچه عکس OPG می‌تواند به عنوان یک تصویر اولیه برای ارزیابی کلی استفاده شود، اما انجام جراحی ایمپلنت تنها با اتکا به آن، مانند ساختن یک ساختمان بلند با یک نقشه دستی و بدون اندازه‌گیری دقیق فونداسیون است. این کار ریسک شکست درمان و بروز عوارض جبران‌ناپذیر را به شدت بالا می‌برد. اصرار دندانپزشک شما بر تهیه اسکن CBCT، نشانه تعهد او به سلامت و ایمنی شماست.
سوالات متداول
هزینه عکس CBCT چقدر است؟
هزینه اسکن CBCT به دلیل تکنولوژی پیشرفتهتر دستگاه، به طور قابل توجهی از عکس OPG بالاتر است. این هزینه بسته به مرکز رادیولوژی و ناحیه مورد نیاز برای اسکن، متغیر است. اما باید به آن به عنوان یک سرمایهگذاری ضروری برای موفقیت درمان چند ده میلیونی ایمپلنت نگاه کرد.
آیا اسکن CBCT عوارض دارد؟ میزان اشعه آن چقدر است؟
میزان اشعه در اسکن CBCT مدرن بسیار بهینه و پایین است و خطری برای بیمار به همراه ندارد. اگرچه میزان آن از یک عکس OPG کمی بیشتر است، اما اطلاعات حیاتی که ارائه می‌دهد، این تفاوت جزئی را کاملاً توجیه می‌کند.
برای گرفتن عکس CBCT یا OPG آمادگی خاصی لازم است؟
خیر، این تصویربرداریها نیاز به هیچ آمادگی خاصی مانند ناشتا بودن ندارند. تنها کافی است قبل از اسکن، اجسام فلزی مانند گوشواره، گردنبند یا پیرسینگ را از ناحیه سر و گردن خود خارج کنید.
تفاوت CBCT با سیتی اسکن پزشکی (CT Scan) چیست؟
سیتی اسکنهای پزشکی که در بیمارستانها استفاده میشوند، از دوز اشعه بسیار بالاتری برخوردارند. دستگاههای CBCT دندانپزشکی به طور ویژه برای ناحیه فک و صورت طراحی شدهاند تا با دوز اشعه بسیار کمتر، تصاویری با دقت فوقالعاده بالا از دندان و استخوان ارائه دهند.
